Ndodh në Shqipëri që çdo deklaratë në gjuhë të huaj perceptohet si burim informacioni i padiskutueshëm apo si argument në vetvete. Shpesh diplomatë apo zyrtarë të dorës së dytë të huaj vishen me aureolën e atyre që kanë në dorë ekskluzivitetin e të vërtetës dhe përkëdhelen nga media si jenë personazhe të showbizz.
Por një raport mbi dezinformimin në media, i hartuar si orientim për deputetët e Parlamentit Europian, ka në brendësi disa gafa flagrante kur flitet për situatën e mediave në Shqipëri dhe tregon se sa pak të informuar mund të jenë të huajt që komentojnë zhvillimet në vendin tonë.
Në raport bie në sy një pohim i guximshëm, bazuar nga të dhënat në Facebook, se Top Channel është një nga shpërndarësit më të mëdhenj të dezinformimit në vend. Por si për të konfirmuar mungesën e informacionit mbi situatën e mediave në Shqipëri, raporti e quan këtë televizion “të rreshtuar me opozitën”.
Një media tjetër që keqinformon konsiderohet Oranews, por nuk jepen raste me lajme apo çështje mbi të cilat ka keqinformuar kjo media. Raporti e quan Ylli Ndroqin një “oligark të akuzuar për trafik droge”.
Në raport përmenden edhe dy media të tjera si JOQ Albania dhe Tema. Këto të dyja konsiderohen si media me reputacion të lartë, që dallohen për cilësi, pavarësi apo për gazetarinë investigative.
Me gjithë vlerësimet që jepen për këto media, ato listohen mes transmetuesve të keqinformimit në vend.
PJESË NGA RAPORTI
Shpërndarësit më të famshëm të disinformimit në mediat sociale përfshijnë dy televizione- Top Channel, televizioni në pronësi të Vjollca Hoxhës dhe i rreshtuar me opozitën, dhe Ora News, në pronësi të Ylli Ndroqit, një oligark i akuzuar për trafik droge. Por lista përfshin edhe media të printuara dhe online, me reputacion për cilësinë e tyre të lartë, për pavarësinë dhe gazetarinë investigative, JOQ Albania dhe Gazeta Tema. Gjithsesi, rrallë këto shembuj të dizinformimit ngrihen në nivelin e fushatave të qëndrueshme. Përpjekjet janë në përgjithësi oportuniste dhe qëllimet janë sipërfaqësore. Disinformimi nga burime të huaja, nënë anën tjetër është relativisht i paktë në peisazhin disinformues shqiptar. Ka disa prova për aktorë rusë që synojnë të minojnë angazhimin e Tiranës për integrimin Euro-Atlantik. Me nismën e Partisë Socialiste në pushtet, parlamenti shqiptar kaloi një rezolutë në 2019, ku bënte thirrje kundër ndërhyrjeve të jashtme në politikën shqiptare-përfshirë edhe disinformimin- dhe duke veçuar Rusinë si shqetësim kryesor.
Çështja është që mungea e informacionit mes autorëve është e tillë që shkon deri në pikën që, megjithëse e quajnë Top Channel një nga shpërndarësit më të mëdhenj të keqinformimit, e marrin këtë televizion si burim informacioni për hartimin e raportit.
Po ashtu, “Tema” konsiderohet burim keqinformimi, në të njëjtin kapitull për Shqipërinë, shkrimi i botuesit të saj Mero Baze, raportohet si një nga burimet e informacionit.
Një tjetër moment kur mediat në Shqipëri thuhet se desinformojnë është ai për pandeminë. “Në Shqipëri, për shembull, transmetuesit më të mëdhenj të disinformimit mbi Covid-19 përfshijnë mediat kryesore, siç është Top Channel, JOQ Albania, Syri.net, Lajme.al, Gazeta Tema dhe Lajmi i fundit” thuhet në raport.
Materiali në Kosovë
Por ndërsa në Shqipëri, raporti u shpërfill për shkak të pasaktësive flagrante, në Kosovë duket se ka shkaktuar reagime për mënyrën si e ka përshkruar situatën atje. Në materialin për Kosovën, thuhet se fenomeni i dezinformimit në Kosovë ka pasur implikime të drejtpërdrejta politike që shkaktuan edhe rënien e qeverisë së Albin Kurtit. Por në desinformim janë përfshirë deklaratat e politikanëve dhe jo ato të mediave.
“Vetë koalicioni (VV-LDK) ishte jetëshkurtër dhe u rrezua nga një operacion dezinformues amerikan”, thuhet në studimin, që përmend momentin kur është rrëzuar qeveria e Albin Kurtit në Kosovë.
“I frustruar nga ajo që ai e pa si pengesë nga kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ambasadori Grenell si duket aranzhoi që senatori David Perude dhe djalin e presidentit amerikan, Donald Trump Jr. të bënin një deklaratë në Tëitter që sugjeronte se trupat amerikane do të tërhiqeshin nga Kosova. Ambasadori Grenell vazhdoi ta mbante këtë kërcënim – i cili nuk ishte bërë nga asnjë zyrtar amerikan – në negociatat me partnerët e koalicionit të Kurtit, duke bërë që të ngrihej një mocion mosbesimi që rrëzoi Qeverinë Kurti. Kjo lëvizje gjerësisht është dënuar në Evropë, përfshirë edhe përmes një demarshi të përbashkët të ambasadorëve të Francës dhe Gjermanisë në Prishtinë. Ky shembull tregon se si një aktor i huaj ishte në gjendje të prodhonte një kërcënim krejtësisht të trilluar dhe në këtë mënyrë të shtynte drejt ndryshimit të qeverisë”, thuhet në studim.
Dokumenti përmend edhe kryetarin e Lidhjes Demokratike të Kosovës, Isa Mustafa, dhe (tani ish) kryetari i Partisë Demokratike të Kosovës, Kadri Veseli.
“Mesazhet në rrjetet sociale që vinin nga Mustafa dhe Veseli, posaçërisht kanë nxitur mashtrimin e aferës Grenell”, thuhet në dokument.
Ndërsa duket e çuditshme se si një raport mbi keqinformimin merr përsipër të trajtojë një intrigë politike, kur kalon në gjykimin e mediave, raporti është i mbushur me pasaktësi për ato që i konsideron “kanale kryesore të dezinformimit në Kosovë”.
Kështu, raporti dezinformon kur e përmend mediumin Klan Kosova, të cilin sipas dokumentet e drejton manjati mediatik, Aleksandër Frangaj, shkruan Gazeta Insajderi.
Drejtor i Klan Kosovës deri në mars të këtij viti ka qenë Baton Haxhiu, ndërsa nga ajo periudhë, televizioni udhëhiqet nga Adriatik Kelmendi.
Shkrimi i porositur nga Parlamenti Europian keqinformon edhe në një rast tjetër kur thotë se RTV Besa është “pronë e shtetit”, ndërsa kjo është vetëm një media lokale me qendër në Prizren.
