Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj nuk do të ndërhyjnë me forca ushtarake kundër pushtimit të Ukrainës nga Vladimir Putin.
Mund të ndodhë që t’i dërgohen më shumë armë qeverisë ukrainase ose, nëse sulmi rus arrin suksesin më shpejt nga ҫ’pritet, mund të ndihmohet në armatosjen e rezistencës ukrainase.
Megjithatë, në pjesën më të madhe, përgjigjja e Perëndimit ndaj agresionit të hapur të Putinit do të përfshijë sanksione financiare dhe ekonomike. Por, sa efektive mund të jenë këto lloj sanksionesh?
Përgjigjja është se ato mund të jenë shumë efektive, nëse Perëndimi tregon vullnet dhe është i gatshëm të pastrohet nga korrupsioni i vet.
Me sa duket, regjimi i Putinit nuk duket dhe aq vulnerabël, të paktën në planin afatshkurtër.
Është e vërtetë, Rusisë do t’i duhet të paguajë një çmim goxha të rëndë. Ajo nuk do të nënshkruajë më marrëveshje për tubacione të gazit dhe vështirë se do të përfitojë nga investimet e huaja direkte. Në fund të fundit, kush do të donte të ndërmerrte angazhime afatgjata me një vend, udhëheqja autokratike e të cilit ka treguar një mospërfillje të tillë të pamatur për shtetin e së drejtës? Megjithatë, do të duhen vite që pasojat e agresionit të Putinit të fillojnë të shfaqen në ekonominë ruse.
Me sa duket, nuk ka shumë hapësirë për vendosjen e sanksioneve tregtare. Për këtë duhet fajësuar Europa, e cila ka marrëdhënie shumë më të ngushta tregtare me Rusinë se sa Amerika.
Europianët, për fat të keq, e kanë lejuar veten në mënyrë të pakujdesshme që të bëhen shumë të varur nga importet e gazit natyror rus. Kjo do të thotë se nëse ata vendosnin sanskione të plota ndaj eksporteve ruse, do t’i shkaktonin vetes pasojat e rritjes së çmimeve dhe mungesa të furnizimeve. Megjithatë, nëse provokimet janë të mjaftueshme, Europa gjithsesi mund t’i ndërmarrë këto sanksione, pasi ekonomitë moderne e të përparuara mund të jenë tepër elastike kur është nevoja.
Por, edhe pushtimi i Ukrainës ndoshta nuk do të mjaftojë për ta bindur Europën që të bëjë këto sakrifica. Është një tregues jo fort i mirë fakti që Italia dëshiron që mallrat luksoze, tepër të preferuara nga elita ruse, të përjashtohen nga çdo paketë sanksionesh.
Sanksionet financiare, të cilat reduktojnë aftësinë e Rusisë për të mbledhur dhe për të qarkulluar para jashtë vendit, duket se ka më shumë gjasa të realizohen – dhe në fakt, të enjten, Presidenti Biden njoftoi planet për të goditur bankat ruse. Megjithatë, efektet e këtyre planeve do të jenë të kufizuara nëse Rusia nuk përjashtohet nga SWIFT, sistemi me qendër në Belgjikë për pagesat ndërmjet bankave. Përjashtimi nga SWIFT mund të sillte praktikisht ndalimin e furnizimeve me gaz rus, gjë që na kthen përsëri te problemi i vulnerabilitetit të vetëshkaktuar të Europës.
Megjithatë, demokracitë e përparuara të botës kanë një tjetër armë të fuqishme financiare kundër regjimit të Putinit, nëse do të jenë të gatshme për ta përdorur atë: këto vende mund të ndjekin pasurinë e madhe që ndodhet jashtë Rusisë, e cila u përket oligarkëve që rrethojnë Putinin dhe e ndihmojnë atë të qëndrojë në pushtet.
Të gjithë kanë dëgjuar për jahtet gjigante në pronësi të këtyre oligarkëve, për ekskluzivitete në fushën e sportit dhe për shtëpi tepër të shtrenjta në shumë vende. Ka kaq shumë para ruse në Britani, që janë kaq të dukshme sa disa njerëz flasin për “Londongradin”. Epo, këto nuk janë thjesht disa histori të izoluara.
Filip Novokment, Thomas Piketty dhe Gabriel Zucman kanë theksuar se Rusia ka pasur suficit të madh tregtar çdo vit që nga fillimi i viteve 1990, gjë që duhet të kishte sjellë një akumulim të madh të aseteve jashtë shtetit. Megjithatë, statistikat zyrtare tregojnë se Rusia ka vetëm pak më shumë aktive se sa pasive jashtë vendit. Si është e mundur kjo? Shpjegimi i qartë është se të pasurit rusë kanë marrë shuma të mëdha parash dhe i kanë investuar ato jashtë vendit.
Shifrat janë befasuese. Novokment et al. vlerësojnë se në vitin 2015, pasuria offshore e fshehur e pasanikëve rusë arrinte një shifër sa rreth 85 për qind e PBB-së së Rusisë. Për ta vënë në kontekst, kjo është njësoj sikur miqtë e presidentit të SHBA-së të kishin arritur të fshihnin 20 trilion dollarë në llogaritë jashtë shtetit. Një tjetër raport i përpiluar nga Zucman zbuloi se në Rusi, “shumica dërrmuese e pasurisë së elitës mbahet në offshore”. Ekspozimi offshore i elitës ruse nuk ka precedent në histori – dhe kjo përbën një dobësi për Rusinë që Perëndimi mund ta shfrytëzojë.
Por a mund të rendin qeveritë demokratike pas këtyre aseteve? Po. Baza ligjore ekziston, për shembull në Aktin e Kundërvënies ndaj Armiqve të Amerikës Përmes Sanksioneve. Po ashtu, ekziston edhe e gjithë aftësia teknike për ta bërë këtë. Në fakt, Britania ngriu asetet e tre miqve të njohur të Putinit në fillim të kësaj jave dhe mund të bëjë të njëjtën gjë edhe me shumë persona të tjerë.
Pra, ekzistojnë të gjitha mjetet për të ushtruar një presion të madh financiar ndaj regjimit të Putinit (jo ndaj ekonomisë ruse). Por a ekziston vullneti për ta bërë këtë? Kjo është pyetja shumëmilionëshe.
Këtu ka dy fakte të pakëndshme. Së pari, një numër i madh njerëzish me ndikim, si në biznes ashtu edhe në politikë, kanë lidhje të forta financiare me kleptokratët rusë. Kjo situatë është më e dukshme në Britani. Së dyti, do të ishte e vështirë të sulmohej pastrimi i parave ruse, pa e bërë jetën më të vështirë për të gjithë ata që pastojnë para, ngado që vijnë – dhe, megjithëse plutokratët rusë mund të jenë kampionët e botës në këtë fushë, ata nuk janë të vetmit: ka njerëz jashtëzakonisht të pasur nga e gjithë bota që fshehin para në llogaritë offshore.
Kjo do të thotë se ndërmarrja e veprimeve efektive kundër vulnerabilitetit më të madh të Putinit do të kërkojë përballjen me korrupsionin e vetë Perëndimit dhe tejkalimin e tij.
A mundet bota demokratike të përballet me këtë sfidë? Kjo mbetet për t’u zbuluar në muajt që do të vijnë./ Bloomberg
