Treguesit e deeuroizimit të sektorit financiar nuk shfaqën tendencë domethënëse ndryshimi as në gjysmën e dytë të vitit të kaluar.
Një ecuri e tillë ka bërë që Banka e Shqipërisë të sugjerojë që, në kushtet e normalizimit të situatës ekonomike dhe financiare pas efekteve të pandemisë, mund të jetë koha që autoritetet mbikëqyrëse të identifikojnë masa të tjera plotësuese për rritjen e përdorimit të monedhës vendase në ekonominë reale dhe në sistemin financiar.
Mbështetur në analizën e Bankës së Shqipërisë, gjatë gjashtëmujorit të dytë të vitit 2021, lëvizjet mes treguesve të euroizimit të sektorit financiar kanë qenë në kahe të ndryshme, por me luhatshmëri të ulët.
Treguesi “kredi në valutë ndaj totalit të kredive” është rritur përsëri dhe është rikthyer mbi nivelin 50%. Në fund të vitit 2021, kreditë në valutë shënuan 51.1% të portofolit të kredive, ose 0.8 pikë përqindje më shumë se një vit më parë. Vitin e kaluar, portofoli i kredive në valutë u zgjerua me shumën ekuivalente të rreth 36.2 miliardë lekëve. Kjo përfaqëson edhe zgjerimin më të madh të porotoflit të kredisë në valutë gjatë tre viteve të fundit. Gjatë vitit të fundit, pesha e kredisë në valutë është rritur në portofolet e shumicës së bankave të sektorit.
Megjithatë, kreditë e ekspozuara ndaj kursit të këmbimit kanë vijuar prirjen rënëse, duke sinjalizuar ulje të rreziqeve në portofolin e kredisë. Në fund të 2021, kreditë e pambuluara ndaj rrezikut të kursit të këmbimit përbënin 37.1% të kredive në valutë, 4.2 pikë përqindje më pak se fundi i gjashtëmujorit të kaluar dhe 4.9 pikë përqindje më pak se një vit më parë.
Në vlerë, kreditë e pambrojtura ndaj kursit të këmbimit pësuan një rënie vjetore prej 1.2% dhe bankat kanë në bilancet e tyre rreth 1.5 miliardë lekë më pak kredi të pambrojtur në valutë. Peshën më të madhe të këtij portofoli e zëne kreditë e pambrojtura në monedhën euro (me 90.1% të totalit) ndjekur nga kreditë e pambrojtura në dollarë amerikanë (me 9.8%).
Banka e Shqipërisë vlerëson se, nëse do të jetë i qëndrueshëm, ky është një zhvillim i rëndësishëm pasi ndër kreditë në valutë, kreditë më të ekspozuara ndaj rrezikut të kursit të këmbimit janë ato ku të ardhurat e subjektit huamarrës janë në monedhë të ndryshme nga monedha e përfitimit të kredisë.
Nga ana tjetër, pesha e depozitave në valutë ka shënuar rritje të lehtë. Në fund të gjashtëmujorit të dytë 2021, treguesi që mat peshën e depozitave në valutë ndaj totalit të depozitave shënoi nivelin 51.8%, ose 0.9 pikë përqindje më shumë se fundi i gjashtëmujorit të kaluar dhe se e njëjta periudhë e një viti më parë. Në vlerë, depozitat në valutë janë rritur me 8.7% krahasuar me gjashtëmujorin e kaluar dhe 12.5% krahasuar me një vit më parë. Rezulton se tetë banka nga 12 gjithsej e kanë peshën e depozitave në valutë mbi nivelin 50%, duke i bërë ato subjekt të normës më të lartë të rezervës së detyrueshme (20%) për pjesën e depozitave në valutë që kapërcen peshën 50% ndaj totalit të depozitave.
Sipas Bankës së Shqipërisë, këto zhvillime tregojnë që nuk ka një prirje të qartë të ecurisë së fenomenit të përdorimit të valutës në veprimtarinë bankare. Kur konsiderohet edhe ndikimi i pandemisë në ekonomi dhe në sjelljen e aktorëve ekonomikë, arritja në një vlerësim të qartë të efektit të masave bëhet një proces i ndërlikuar. Nëse rikthimi në një normalitet post-pandemi do të materializohet së afërmi, Banka e Shqipërisë vlerëson se është koha që autoritetet të diskutojnë identifikimin e masave të mëtejshme për uljen e niveleve të përdorimit të valutës, në mënyrë graduale, jo vetëm në sistemin financiar, por veçanërisht në sektorin real të ekonomisë.
Marrë nga Monitor.al
