Vlera e obligacioneve me ofertë private të kompanive shqiptare ka shënuar një rekord të ri në fund të vitit të kaluar.
Mbështetur në të dhënat e Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare (AMF), portofoli i këtyre instrumenteve, i llogaritur si vlera e emetuar dhe ende e pashlyer arriti në mbi 10 miliardë lekë ose pothuajse 83 milionë euro.
Gjatë një viti, vlera e portofolit të obligacioneve është rritur me 25%. Afërsisht 53% e obligacioneve me ofertë private janë të emetuara në valutë të huaj, nga 50.5% që ishte pesha e tyre në fund të vitit 2020. Të detajuara sipas monedhave, 47.2% e obligacioneve private janë të emetuara në lekë, 46.5% e obligacioneve janë në euro dhe 6.3% në dollarë amerikanë.
Sipas ligjit, obligacionet me ofertë private mund të emetohen nga shoqëritë aksionere dhe të ofrohen për shitje te investitorë institucionalë dhe tek një numër prej deri 100 individësh. Tregu i obligacioneve me ofertë private është ende i dominuar nga emetimet e institucioneve financiare dhe, sipas ekspertëve, rreziku për investitorët është i kufizuar, sepse këto institucione janë të rregulluara, të mbikëqyrura dhe likuide.
Në Shqipëri ato kanë nisur të përdoren duke filluar nga fundi i vitit 2011. Kryesisht emetues të këtyre instrumenteve kanë qenë bankat dhe institucionet financiare. Bankat i kanë përdorur këto instrumente sidomos në funksion të nevojës për të rritur kapitalin rregullator. Rregullorja “Për mjaftueshmërinë e kapitalit” e njeh një pjesë të borxhit të varur si kapital rregullator i nivelit të dytë, deri në një nivelin 33.3%. Në fund të vitit të kaluar, borxhi i varur i financuar me obligacione private nga bankat e mësipërme kishte një vlerë totale prej 9 miliardë lekësh ose 90% e portofolit total të obligacioneve me ofertë private.
Ndërsa institucionet e tjera financiare e kanë aplikuar emetimin e obligacioneve si një formë për të siguruar financime për të mbështetur aktivitetin e tyre kreditues. Blerësit e këtyre instrumenteve kanë qenë zakonisht individët, por nuk kanë munguar edhe investitorë institucionalë, si, për shembull, kompani të sigurimeve. Obligacionet me ofertë private kanë ofruar norma interesi ndjeshëm më të larta krahasuar me instrumentete e tjera finaciare me rrezik të ulët, si në lekë, ashtu edhe në valutë të huaj. Për këtë arsye, investitorët i kanë parë si një mënyrë e mirë për të diversifikuar investimet e tyre dhe për të siguruar kthime më të kënaqshme.
Deri tani, në tregun shqiptar të kapitaleve emetimi i obligacioneve është bërë me ofertë private, edhe për shkak të mungesës së një tregu të këtyre titujve. Ekspertët i vlerësojnë obligacionet si instrumentin që mund të ketë potencialet më të afërta për të kaluar drejt emetimit me ofertë publike dhe tregtimit të tyre në bursë. Megjithatë, deri tani emetuesit kryesorë, bankat, i kanë shitur këto obligacione tek depozituesit e tyre dhe nuk e kanë pasur shumë të nevojshme të kërkojnë një treg për gjetjen e blerësve. Oferta publike do t’i bënte këto instrumente të tregtueshme dhe likuide, duke krijuar mundësinë e shitjes në çdo kohë ose përdorimin e tyre si kolateral financiar për marrjen e huave./E.Shehu
Marrë nga Monitor.al
